Tegoroczne obchody Dnia, odbywające się pod hasłem „Książki dla edukacji w języku ojczystym”, podkreślają znaczenie edukacji w językach narodowych i niezbędne dla osiągnięcia tego celu, publikowanie w tych językach książek i podręczników – zarówno w formie tradycyjnej, papierowej, jak i elektronicznej. Od wielu lat UNESCO promuje wielojęzyczne podejście do edukacji, oparte na promocji i poszanowaniu języka ojczystego, dostrzegając w nim skuteczne narzędzie walki z wykluczeniami społecznymi i warunek dostępu do wysokiej jakości edukacji, szczególnie w tych regionach, gdzie ogromna liczba dzieci pozbawiona jest całkowicie dostępu do szkół. Często przyczyną wykluczenia jest przynależność do mniejszościowej grupy etnicznej i językowej, wędrowny, nomadyczny tryb życia lub zamieszkanie na terenach odległych od cywilizacji.

Duża liczba języków istnieje dziś jedynie w formie mówionej, co stwarza ogromne zagrożenie dla ich przetrwania. Od wielu lat czynione są wysiłki dla ich ratowania, chociażby poprzez opracowywanie systemów gramatycznych, na przykład języków plemion autochtonicznych w Ameryce Łacińskiej i Azji. Coraz bardziej powszechna i relatywnie tania technika druku cyfrowego stwarza możliwość produkowania i upowszechniania materiałów edukacyjnych do nauki zagrożonych języków ojczystych.

Języki ojczyste to także silny instrument ochrony dziedzictwa, zarówno materialnego, jak i niematerialnego. Wszelkie działania podejmowane dla promocji i upowszechniania języków służą nie tylko ochronie różnorodności językowej i edukacji w tej dziedzinie, ale także budowaniu świadomości bogactwa różnorodności kulturowej świata oraz potrzeby solidarności opartej na zrozumieniu, tolerancji i dialogu.

Tegoroczne obchody Międzynarodowego Dnia Języka Ojczystego rozpoczną się w siedzibie UNESCO w Paryżu konferencją zatytułowaną „Języki ojczyste i książki – także elektroniczne i podręczniki”, podczas której eksperci rozmawiać będą na temat znaczenia języków ojczystych dla promowania różnorodności kulturowej i rozwoju edukacji międzykulturowej.”

Podczas planowanego na 25-27 lutego w siedzibie UNESCO w Paryżu Światowego Szczytu Społeczeństwa Informacyjnego, zorganizowana zostanie specjalna sesja poświęcona różnorodności kulturowej i językowej oraz tożsamości. Tematem sesji będzie upowszechnienie dostępu społeczności lokalnych do zasobów edukacyjnych, a w konsekwencji także informacji i wiedzy, poprzez publikacje elektronicznych podręczników w lokalnych językach.

Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego został proklamowany podczas 30. Sesji Konferencji Generalnej UNESCO 17 listopada 1999 roku dla podkreślenia bogactwa różnorodności językowej świata i promocji wielojęzyczności, a także w celu zwrócenia uwagi na liczbę języków zagrożonych i ginących, do których zalicza się 43 procent z istniejących obecnie na świecie 6000 języków. Ponad 200 znalazło się na liście języków całkowicie wymarłych w ciągu życia zaledwie trzech ostatnich pokoleń. Wagę tego problemu podkreśliło także 16 maja 2009 r. Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych, rezolucją A/RES/61/266 wzywając kraje członkowskie do ochrony i promocji wszystkich używanych na świecie języków oraz ustanawiając rok 2008 Międzynarodowym Rokiem Języków dla wsparcia idei międzynarodowego porozumienia poprzez ochronę i rozwój różnorodności językowej i kulturowej świata. Koordynację działań w ramach Roku powierzono UNESCO.

Na datę obchodów Dnia Języka Ojczystego wybrany został 21 lutego, upamiętniający wydarzenia 1952 roku, kiedy to w miejscowości Dhaka (obecnej stolicy Bangladeszu) doszło do demonstracji, a następnie zamordowania pięciu studentów, domagających się uznania ich języka ojczystego – bengalskiego (bangla) – za jeden z dwóch urzędowych języków ówczesnego państwa Pakistan.

Źródło: Polski Komitet ds. UNESCO

Na początku lutego Narodowy Instytut Dziedzictwa rozstrzygnął konkurs dla dzieci i młodzieży pt. "Pokaż język", zorganizowanych w ramach Europejskich Dni Dziedzictwa 2012. Celem konkursu było zachęcenie młodych ludzi do odkrywania dziedzictwa niematerialnego swojego regionu, zwłaszcza dziedzictwa językowego. Uczestnicy nadesłali kilkadziesiąt filmików, w których prezentują świetne przykłady lokalnej mowy, rzemiosła, rękodzieła, a także sylwetki osób związanych z regionem.