Sejmiki to ogólnopolskie spotkania mające na celu prezentację dorobku wiejskich zespołów teatralnych, doskonalenie ich kompetencji, poszerzanie wiedzy o teatrze oraz o kulturze ludowej. Od ponad 50 lat organizowane są w formie przeglądów realizowanych na obszarze gmin, powiatów i województw.

Inicjatywa w obecnym kształcie została zainicjowana przez Towarzystwo Kultury Teatralnej w 1984 roku. Obejmuje zasięgiem cały kraj. Największe sejmiki odbywają się w pięciu miejscowościach: Stoczku Łukowskim, Tarnogrodzie, Bukowinie Tatrzańskiej, Ożarowie w województwie łódzkim i Kaczorach w Wielkopolsce. Tutaj prezentowany jest dorobek kilkudziesięciu zespołów teatralnych i tu dokonuje się kwalifikacji do spotkania finałowego. Sejmik Teatrów Wsi Polskiej w Tarnogrodzie jest ukoronowaniem rocznej pracy wielu zespołów. Jest wizytówką całego wiejskiego ruchu teatralnego.

Sejmiki przekształciły współczesny teatr amatorski, ożywiając również teatr wiejski poprzez powstanie nowych grup oraz reaktywację tych już istniejących, wielu z nich mających na swoim koncie 80- lub nawet 100-letnią historię. Charakter ruchu teatralnego na wsi uległ zmianie, a zainteresowanie zespołów przeniosło się z komedii na inscenizacje obrzędów, zwyczajów oraz codziennych prac, ożywiając ponownie kulturę ludową. Każda grupa prezentuje unikatowe dziedzictwo swojej okolicy – tradycje i lokalny dialekt. W ten sposób doszło do realizacji oryginalnej koncepcji teatru ludowego, stworzonej wiosną 1929 roku w Warszawie. Prezesem Instytutu Teatrów Ludowych wybrano jego pomysłodawcę, Jędrzeja Cierniaka, a zastępcą został Leon Schiller. Dzisiaj sejmiki stanowią kluczowy element życia kulturalnego wsi.

Małopolskie Centrum Kultury SOKÓŁ istnieje od 1975 roku. Jego misją jest ochrona i promocja dziedzictwa Małopolski w kontekście kulturowym Karpat, kształtowanie kompetencji kulturowych odbiorców oraz inspirowanie aktywnego uczestnictwa w życiu kulturalnym. W latach 1975-1998 instytucja skupiała się głównie na obszarach południowej Małopolski, tj. Sądecczyźnie, Podhalu, Spiszu i Orawie. Od 1999 roku aktywność Centrum została rozszerzona również na region Krakowiaków Wschodnich i Zachodnich. W 2024 roku w Ludźmierzu na Podhalu został otwarty nowy oddział MCK SOKÓŁ – Instytut Dziedzictwa Niematerialnego Ludów Karpackich, którego działalność skierowana jest na ochronę i promocję dziedzictwa niematerialnego łuku Karpat.

MCK SOKÓŁ sprawuje stałą opiekę merytoryczną nad różnorodnymi przejawami kultywowania regionalnej tożsamości kulturowej, takimi jak zespoły regionalne, kapele ludowe, grupy śpiewacze, zespoły o charakterze obrzędowym, kontynuatorzy tradycyjnych rzemiosł ludowych, rzeźbiarze, wskrzesiciele malarstwa na szkle czy tradycyjnej plastyki obrzędowej. Swoje cele Centrum osiąga poprzez:

• organizację festiwali, przeglądów i konkursów

Są to między innymi przeglądy grup kolędniczych, wydarzenia adresowane do teatrów regionalnych (np. Międzywojewódzki Sejmik Wiejskich Zespołów Teatralnych w Bukowinie Tatrzańskiej), rękodzielników (np. Regionalny Konkurs na Pisankę Ludową i Plastykę Obrzędową związaną z okresem Wielkanocy w Tarnowie) oraz muzyków (np. Konkurs Muzyk, Instrumentalistów, Śpiewaków Ludowych i Drużbów Weselnych DRUZBACKA w Podegrodziu, Konkurs Heligonistów Województwa Małopolskiego w Mordarce, Międzynarodowy Festiwal Dziecięcych Zespołów Regionalnych ŚWIĘTO DZIECI GÓR w Nowym Sączu, i inne);

• działalność edukacyjna

Organizowane są  warsztaty taneczne, kolędnicze, artystyczne, szkolenia edukacyjne – na przykład cykl Nasze Dziedzictwo skierowany do nauczycieli, instruktorów i kierowników grup artystycznych, kurs wiedzy o regionie, seminaria dla kół gospodyń wiejskich. Centrum prowadzi też Studium Folklorystyczne oraz Mistrzowskie Kursy Instruktorskie pozwalające zdobyć kompetencje niezbędne do pracy instruktora zespołu folklorystycznego;

• działalność popularyzatorską i promocyjną

Do takich inicjatyw należą portal etnozagroda.pl prezentujący interaktywną mapę regionów etnograficznych Małopolski czy Kongres Kultury Regionów, tj. forum wymiany idei i pomysłów upowszechniających wiedzę o kulturze regionów;

• działalność dokumentacyjną, archiwizacyjną, digitalizacyjną i badawczą

Centrum od lat 70-tych gromadzi unikatowe materiały źródłowe, nagrania audio i wideo dotyczące muzyki ludowej, tańca regionalnego, obrzędów i zwyczajów, tradycyjnego śpiewu, gawęd i opowiadań ludowych. Są one wykorzystywane przede wszystkich w działalności edukacyjnej. 

Flis wiślany, czyli transport towarów Wisłą przy użyciu drewnianych łodzi, był kluczowym aspektem gospodarki na ziemiach polskich, stanowiąc istotną oś łączącą wiele miejscowości nadwiślańskich. Zapewniał źródło dochodu dla szkutników, flisaków oraz mieszkańców miast, miasteczek i wsi położonych nad Wisłą. Ta wielowiekowa tradycja spławu towarów wiązała się wytworzeniem szeregu umiejętności zawodowych oraz obyczajowości grup zaangażowanych w funkcjonowanie flisu.

Dzisiaj tradycja flisu jest nadal żywa w pamięci mieszkańców nadwiślańskich miejscowości oraz wśród tych, którzy korzystają z rzeki. Flis odgrywa ważną rolę integracyjną, ponieważ gromadzi ludzi działających na różnych odcinkach rzeki wokół wspólnych wydarzeń kulturalnych, takich jak Festiwal Wisły czy Flis festiwal. Dzięki temu tworzą wspólną tożsamość, co widać między innymi w mediach społecznościowych, takich jak Wiślacy czyli ludzie Wisły czy Tradycyjne Łodzie Rzeczne.

Dziedzictwo flisu jest przekazywane z pokolenia na pokolenie. Doświadczeni mistrzowie, którzy pamiętają czasy sprzed II wojny światowej, przekazują swoją wiedzę z zakresu szkutnictwa i nawigacji młodszym adeptom, którzy uczą się poprzez uczestnictwo w cyklicznych wydarzeniach, takich jak przygotowanie łodzi do sezonu, spływ, zabezpieczanie łodzi na zimę.

Współczesny flis wiślany opiera się na bliskim kontakcie z rzeką w jej naturalnym środowisku, umiejętności pływania drewnianymi łodziami o tradycyjnej formie oraz pasji do odkrywania związanych z tym tradycji. Istotne jest także utrzymywanie więzi między flisującymi a mieszkańcami wsi i miasteczek nad Wisłą poprzez różnorodne aktywności nawiązujące do tradycji flisackich, jak „ogień dla flisu”, spotkania, festyny, goszczenie spływających, czy biwaki.

Małopolskie Centrum Kultury SOKÓŁ istnieje od 1975 roku. Jego misją jest ochrona i promocja dziedzictwa Małopolski w kontekście kulturowym Karpat, kształtowanie kompetencji kulturowych odbiorców oraz inspirowanie aktywnego uczestnictwa w życiu kulturalnym. W latach 1975-1998 instytucja skupiała się głównie na obszarach południowej Małopolski, tj. Sądecczyźnie, Podhalu, Spiszu i Orawie. Od 1999 roku aktywność Centrum została rozszerzona również na region Krakowiaków Wschodnich i Zachodnich. W 2024 roku w Ludźmierzu na Podhalu został otwarty nowy oddział MCK SOKÓŁ – Instytut Dziedzictwa Niematerialnego Ludów Karpackich, którego działalność skierowana jest na ochronę i promocję dziedzictwa niematerialnego łuku Karpat.

MCK SOKÓŁ sprawuje stałą opiekę merytoryczną nad różnorodnymi przejawami kultywowania regionalnej tożsamości kulturowej, takimi jak zespoły regionalne, kapele ludowe, grupy śpiewacze, zespoły o charakterze obrzędowym, kontynuatorzy tradycyjnych rzemiosł ludowych, rzeźbiarze, wskrzesiciele malarstwa na szkle czy tradycyjnej plastyki obrzędowej. Swoje cele Centrum osiąga poprzez:

• organizację festiwali, przeglądów i konkursów

Są to między innymi przeglądy grup kolędniczych, wydarzenia adresowane do teatrów regionalnych (np. Międzywojewódzki Sejmik Wiejskich Zespołów Teatralnych w Bukowinie Tatrzańskiej), rękodzielników (np. Regionalny Konkurs na Pisankę Ludową i Plastykę Obrzędową związaną z okresem Wielkanocy w Tarnowie) oraz muzyków (np. Konkurs Muzyk, Instrumentalistów, Śpiewaków Ludowych i Drużbów Weselnych DRUZBACKA w Podegrodziu, Konkurs Heligonistów Województwa Małopolskiego w Mordarce, Międzynarodowy Festiwal Dziecięcych Zespołów Regionalnych ŚWIĘTO DZIECI GÓR w Nowym Sączu, i inne);

• działalność edukacyjna

Organizowane są  warsztaty taneczne, kolędnicze, artystyczne, szkolenia edukacyjne – na przykład cykl Nasze Dziedzictwo skierowany do nauczycieli, instruktorów i kierowników grup artystycznych, kurs wiedzy o regionie, seminaria dla kół gospodyń wiejskich. Centrum prowadzi też Studium Folklorystyczne oraz Mistrzowskie Kursy Instruktorskie pozwalające zdobyć kompetencje niezbędne do pracy instruktora zespołu folklorystycznego;

• działalność popularyzatorską i promocyjną

Do takich inicjatyw należą portal etnozagroda.pl prezentujący interaktywną mapę regionów etnograficznych Małopolski czy Kongres Kultury Regionów, tj. forum wymiany idei i pomysłów upowszechniających wiedzę o kulturze regionów;

• działalność dokumentacyjną, archiwizacyjną, digitalizacyjną i badawczą

Centrum od lat 70-tych gromadzi unikatowe materiały źródłowe, nagrania audio i wideo dotyczące muzyki ludowej, tańca regionalnego, obrzędów i zwyczajów, tradycyjnego śpiewu, gawęd i opowiadań ludowych. Są one wykorzystywane przede wszystkich w działalności edukacyjnej.

Po drugiej wojnie światowej, zwyczaj „majówek”, charakterystyczny dla polskiej tradycji, praktykowano także na Pomorzu Zachodnim. Choć na tych terenach, które wcześniej były protestanckie, nie było początkowo przydrożnych kapliczek, to z czasem, wraz z osiedlaniem się katolików, zaczęto je budować. Przykładem może być wieś Żabnica, gdzie już w 1948 roku powstała pierwsza kapliczka.

Nowi osadnicy, którzy byli powojennymi przesiedleńcami, posługiwali się różnymi odmianami regionalnymi języka polskiego. Również melodie pieśni maryjnych oraz teksty modlitw różniły się między sobą. Spotkania przy kapliczce przyczyniły się do ujednolicenia języka, modlitw i pieśni, sprzyjały integracji i pomagały tworzyć spójną lokalną społeczność. Zwyczaj ten był również powiązany z innymi praktykami społecznymi, na przykład młodzi często, szczególnie w soboty lub niedziele po zakończeniu modlitw, udawali się na potańcówki organizowane w wiejskich świetlicach.

Po 1989 roku majówki w Żabnicy zaczęły zanikać. Gdy w latach 90. XX wieku wybudowano pierwszy w historii wsi kościół, to do niego przeniesiono wszelkie religijne obrzędy. Jednak wielu mieszkańcom brakowało wspólnych spotkań pod kapliczką w majowe wieczory, co skłoniło ich do otoczenia tego zwyczaju opieką.

Od 2009 roku majówki w Żabnicy, odbywają się w nowej formule. Co roku – 1 maja – po mszy świętej w kościele, wierni przechodzą pod jedną z kapliczek, gdzie odbywa się nabożeństwo majowe, a zakończeniem jest tzw. „biesiada maryjna”. W tego typu nabożeństwie uczestniczą nie tylko parafianie, lecz także pielgrzymi z okolicznych wsi i miast, oraz zespoły folklorystyczne wykonujące tradycyjne i nowo powstałe na tę wyjątkową okoliczność pieśni maryjne.

W Trzebiatowie, nazywanym miastem czterech kultur, już od blisko 30 lat odbywa się coroczne wydarzenie ekumeniczne – Spotkanie Czterech Świec – które ma na celu promowanie dialogu międzykulturowego oraz wzajemne zrozumienie pomiędzy różnymi wspólnotami religijnymi. To Zachodniopomorskie miasto jest, bowiem swego rodzaju wielokulturowa mozaiką. W Trzebiatowie znajdują się cztery zabytkowe budowle sakralne, w których na co dzień odbywają się nabożeństwa czterech różnych wyznań: rzymskokatolickiego, prawosławnego, ewangelicko-augsburskiego i grekokatolickiego.

Dzięki zaangażowaniu Trzebiatowskiego Ośrodka Kultury oraz miejscowych parafii, wierni czterech wyznań spotykają się w okresie bożonarodzeniowym, by razem celebrować świąteczny czas. Głównym elementem spotkania jest zapalenie czterech świec przez przedstawicieli wyznań zamieszkujących Trzebiatów. Podczas tego wieczoru uczestnicy poznają charakterystyczne dla każdego wyznania obrzędy przekazywane z pokolenia na pokolenie, tworząc niepowtarzalną atmosferę wspólnoty.

Nie może zabraknąć wspólnych śpiewów. Obok znanych i lubianych kolęd, zawsze pojawiają się pastorałki, szczedriwki, pieśni cerkiewne, piosenki świąteczne oraz pieśni bożonarodzeniowe. Niezwykle wzruszający jest moment wspólnego śpiewu pieśni „Podajmy sobie znak pokoju”, która niesie przesłanie tego jedynego w swoim rodzaju spotkania.

Ta wyjątkowa inicjatywa odgrywa ważną rolę w budowaniu porozumienia między ludźmi różnych wyznań i kultur. Dzięki zaangażowaniu wielu osób i instytucji, wydarzenie to staje się symbolem dialogu, tolerancji i współpracy.

Biesiada Folkloru Ziemi Kaliskiej – po raz pierwszy zorganizowana jako wojewódzki przegląd muzyki ludowej – to cykliczna impreza wpisana w kalendarz Południowej Wielkopolski od blisko pięćdziesięciu lat. Celem wydarzenie jest przegląd, ochrona i dokumentacja najcenniejszych tradycji regionalnych w dziedzinie kultury ludowej, muzykowania, śpiewu i tańca, rękodzieła ludowego, a także popularyzacja tych tradycji. To również okazja do spotkania się środowiska twórców i kontynuatorów kultury ludowej w celu wymiany doświadczeń oraz konsultacji z folklorystami.

W ramach Biesiady Folkloru co dwa lata odbywa się Regionalny Przegląd Zespołów Folklorystycznych Południowej Wielkopolski i konkurs tradycyjnej muzyki ludowej, a corocznie regionalne warsztaty muzyczne i rękodzielnicze oraz konsultacje ze specjalistami. Od 2000 roku Biesiada Folkloru organizowana jest jako impreza plenerowa w Brzezinach koło Kalisza. 

Drzeworyt ludowy funkcjonował w Polsce od XVII do końca XIX wieku. Około XIX wieku w Płazowie w powiecie lubaczowskim powstała ludowa drzeworytnia Kostrzyckich. Do dziś przetrwało 13 klocków (9 rytowanych obustronnie) z 22 drzeworytami. Kolekcja tych matryc jest obecnie najcenniejszym i największym zbiorem ludowych klocków z drzeworytem w Polsce, pochodzącym z jednego warsztatu. Drzeworyty płazowskie przedstawiają głównie święte postacie i jeden dekoracyjny wzór kwiatowy.

Święte wizerunki bez ram i oszklenia przybijano do ściany bądź deski nad piecem. Zawieszano je również w skrzyniach posagowych, na oparciach łóżek i w stajniach. Święci mieli strzec domostw, ich mieszkańców i zwierząt. Odbitki sprzedawano przede wszystkim ludności wiejskiej na jarmarkach i odpustach.

Drzeworyt to najstarsza technika graficzna. Pierwszym etapem jego tworzenia jest rysunek, który nanoszony jest na drewniane bloki, a następnie używa się noża snycerskiego lub dłuta, żeby wyciąć tło i dodawać szrafowania, cieniowania wykonane za pomocą kresek.  Wydruk jest odbiciem wykonanej matrycy.

Stworzenie idealnego drzeworytu ręcznie jest trudne, ponieważ każdy błąd w cięciu jest nie do naprawienia, a precyzyjne rzeźbienie wymaga dużego skupienia i doświadczenia.

Artysta ludowy Józef Lewkowicz jest rzeźbiarzem samoukiem. W swoich pracach stara się nawiązywać do lokalnych symboli oraz historii. Z zapałem przekazuje innym wiedzę o tradycjach oraz uczy młodsze pokolenia wielu dziedzin sztuki ludowej, między innymi drzeworytnictwa. Z pasją dzieli się wiedzą o tradycjach i uczy młodsze pokolenia różnych dziedzin sztuki ludowej, w tym drzeworytnictwa. Jego działania zaowocowały wskrzeszeniem tej sztuki ludowej na terenie powiatu lubaczowskiego, poprzez organizację warsztatów i wystaw. Organizowane są także pokazy tworzenia odbitek i rytowania.

Bukowiańskie Centrum Kultury „Dom Ludowy” (dalej: BCK „Dom Ludowy”), działające od 1989 roku, jest kontynuatorem tradycji placówki kulturalnej z siedzibą w historycznym Domu Ludowym, budowanym w latach 1928-1932. Jest instytucją kulturalną podlegającą samorządowi, pełniącą rolę głównego ośrodka kulturalnego dla wsi oraz całej gminy Bukowina Tatrzańska. BCK „Dom Ludowy” angażuje się w ochronę niematerialnego dziedzictwa kulturowego poprzez organizowanie różnorodnych wydarzeń kulturalnych, wsparcie inicjatyw prowadzonych we współpracy z lokalnymi organizacjami społecznymi, prowadzenie zajęć artystycznych i warsztatów, a także promowanie lokalnych zespołów i szkółek muzycznych. Ponadto, organizuje wystawy, wernisaże i przedstawienia teatralne, aktywnie wspierając rozwój kulturalny regionu.

Działalność BCK „Dom Ludowy” na rzecz ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego opiera się na współpracy i koordynacji działań, podejmowanych z licznymi depozytariuszami, głównie mieszkańcami gminy Bukowina Tatrzańska, obejmującej dwa regiony etnograficzne, czyli Podhale i Spisz.

Głównymi wydarzeniami kulturalnymi organizowanymi przez BCK „Dom Ludowy” są:

• Góralski Karnawał”- Ogólnopolski Konkurs Grup Kolędniczych, Popisy Par Tanecznych, Konkurs Tańca Zbójnickiego, Kumoterki; . Festiwal Folkloru Polskiego „Sabałowe Bajania”-Ogólnopolski Konkurs Gawędziarzy, Instrumentalistów, Śpiewaków, Drużbów i Starostów Weselnych;
• Przegląd Gminnych Zespołów Regionalnych „Małe Bajania”; Przegląd Palm Wielkanocnych;
• Gminny Konkurs Tańca Góralskiego i Zbójnickiego „Tatrzański Zwyrt”;
• Międzywojewódzki Sejmik Wiejskich Zespołów Teatralnych; Spotkania Muzyk Podhalańskich „Dziadońcyne Granie”; Gminny Konkurs Gawędy i Recytacji im. Hanki Nowobielskiej.

Ważnym elementem działalności BCK „Dom Ludowy” jest współpraca z Regionalnym Zespołem Teatralnym im. Józefa Pitoraka z Bukowiny Tatrzańskiej, założonym w 1923 roku oraz działającą od 1999 roku w ramach BCK „Dom Ludowy”, Szkołą Folkloru i Sztuki Ludowej. 

Tradycja misteriów w Górze Kalwarii sięga XVII wieku, kiedy to miasto było najważniejszym sanktuarium pasyjnym na terenie Mazowsza. Góra Kalwaria zwana była wówczas Nową Jerozolimą, ponieważ została zaprojektowana na planie krzyża, a układ ulic miał naśladować rzeczywistą Jerozolimę.

W okresie wojen i zarazy bardziej niż zazwyczaj rozwijała się duchowość pasyjna. Przez lata tłumy pielgrzymów modlących się i rozważających Mękę Pańską zjeżdżały z całej Polski do kalwaryjskich kapliczek. Od początku istnienia miasta wszyscy mieszkańcy czuli się zobligowani do czynnego udziału w misteriach, Drodze Krzyżowej, adoracji i w tworzeniu bractw religijnych. Ta specyficzna tożsamość miasta uległa zatarciu w okresie rozbiorów, kiedy ówczesna władza starała się wyeliminować jego duchowy charakter. Zakony działające w mieście zostały zlikwidowane, bractwa rozwiązane, a kapliczki zniszczone.

Obecnie niewiele pozostało z pierwotnych stacji pasyjnych. Z ponad stu kapliczek, które istniały, przetrwało jedynie kilka uszkodzonych rzeźb i fundamentów budowli. Tradycja organizowania misterium Męki Pańskiej została jednak wznowiona po ponad dwustu latach przerwy.

W 2023 roku misterium odbyło się po raz dziesiąty, co świadczy o silnej potrzebie społecznego kontynuowania tej tradycji. Liczba uczestników w każdej z nowych edycji sięga kilku tysięcy osób. Misterium i jego przygotowanie stworzyły przestrzeń do aktywizacji lokalnej społeczności, w której uczestniczy ponad stu wolontariuszy.

Całe wydarzenie – łącznie ze strojami, dekoracjami i rekwizytami – jest tworzone przez członków Bractwa Misterium Męki Pańskiej, które zostało założone, aby pielęgnować duchowość pasyjną. Inspiracją do założenia Bractwa była idea Nowej Jerozolimy, zapoczątkowana przez biskupa Stefana Wierzbowskiego w 1670 roku w formie miasta-kalwarii, które zostało zniszczone i zapomniane z powodu niekorzystnych wydarzeń historycznych. Bractwo działa w Górze Kalwarii przy sanktuarium św. Stanisława Papczyńskiego na Mariankach.

Historia konkursu „Palma Kurpiowska” w Łysych sięga roku 1969. Od tamtej pory konkurs stał się nie tylko okazją do prezentacji artystycznych umiejętności, ale także symbolem ciągłości i głębokiego zakorzenienia tradycji w społeczności lokalnej. Inicjatorem wydarzenia był Adama Chętnik – etnograf, muzealnik, działacz społeczny, miłośnik i badacz kultury kurpiowskiej, założyciel Skansenu Kurpiowskiego w Nowogrodzie.

Wicie palm jest jednym z symboli kultury kurpiowskiej, zaś sam Konkurs na Palmę Wielkanocną w Łysych dziś uznawany jest za jedno z najważniejszych wydarzeń społeczno-kulturalnych w regionie. Trwający już ponad 50 lat zwyczaj organizowania konkursu stanowi niezbity dowód na siłę lokalnej tradycji oraz na dumę Kurpiów z ich wielkanocnych palm.

W historii konkursu odnotowano zmieniających się organizatorów, źródła finansowania oraz składy komisji konkursowej, ale sama idea pozostała niezmienna – ochrona i popularyzacja tradycyjnej plastyki obrzędowej Kurpiowszczyzny.  W protokole pierwszego konkursu znalazły się następujące zdania:

Pragniemy, ażeby życzenia Założyciela Muzeum naszego i badacza Kurpiowszczyzny – doc. dr Adama Chętnika spełniły się – i na niedzielę palmową zjeżdżały co roku do Łysych liczne rzesze turystów, by podziwiać piękne, olbrzymie puszczańskie palmy, sięgające niekiedy do 5 m wysokości. Wykonane z ziela leśnego, przybrane wstęgami różnobarwnymi na pewno oczarują gości przybyłych na tradycyjne obchody ludowe.

Dzięki zaangażowaniu społeczności lokalnej, determinacji organizatorów i wsparciu instytucji, konkurs na palmę kurpiowską w Łysych przetrwał przez ponad pół wieku, stając się nieodłącznym elementem kultury i dziedzictwa tego regionu. 

Festiwal Folklorystyczny „Limanowska Słaza” to jedno z najważniejszych wydarzeń kulturalnych w regionie limanowskim, które od prawie pół wieku wspiera ciągłość bogatych tradycji folklorystycznych Lachów Limanowskich, Sądeckich i Szczyrzyckich, Zagórzan oraz Górali Sądeckich. Wydarzenie skupia się na prezentacji i promocji różnorodnych form niematerialnego dziedzictwa kulturowego, w tym muzyki, tańca, gwary, obrzędów i zwyczajów ludowych, tworząc barwną mozaikę dziedzictwa kulturowego.

Na scenie Limanowskiego Domu Kultury zespoły regionalne, grupy śpiewacze, instrumentaliści i gawędziarze prezentują swoje umiejętności w ramach przesłuchań konkursowych, które są sercem wydarzenia. Uczestnicy w swoich występach starają się oddać autentyczność i piękno tradycji, dbając o każdy detal – od strojów, przez układy taneczne, aż po pieśni. Obrzędy związane z dożynkami, świętami religijnymi czy sezonowymi rytuałami przypominają o dawnych zwyczajach.

Integralną częścią festiwalu jest kiermasz sztuki ludowej, gdzie można podziwiać i zakupić rękodzieło oraz porozmawiać z twórcami, którzy chętnie dzielą się historią i technikami swojej pracy.

Festiwal „Limanowska Słaza” od lat pełni rolę edukacyjną, organizując warsztaty z udziałem ekspertów w dziedzinie folkloru. Uczestnicy mogą dowiedzieć się, jak udoskonalić swoje występy, a także zgłębić wiedzę o historii i tradycjach regionu. Dzięki badaniom terenowym zespoły poznają lokalne obyczaje, które następnie są dokumentowane i prezentowane podczas przesłuchań. Archiwizacja materiałów przez Małopolskie Centrum Kultury „Sokół” gwarantuje zachowanie tych cennych zasobów dla przyszłych pokoleń.

To wyjątkowe wydarzenie nie tylko celebruje kulturę, ale również chroni i przekazuje tradycje kolejnym pokoleniom. Festiwal angażuje lokalne społeczności, wzmacniając ich tożsamość kulturową i staje się inspiracją dla innych działań na rzecz ochrony niematerialnego dziedzictwa. Już niemal od 50 lat, dzięki swojej barwnej formie i różnorodności, pozostaje niepowtarzalnym świętem folkloru.